Sayı: 249 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.148 kelime)

Hazırlayan: Merve Us Acıoğlu

“Doğasında olan negatiflik nedeniyle her şey karşıtına bağlıdır. Gerçekten olduğu şey olmak için olmadığı şey haline gelmek zorundadır.” (Marcuse, Us ve Devrim)

Babıali’nin mütevazı yokuşlarından plazaların “steril” katlarına uzanan Türk medyası, bu dönüşümü sadece mekan değişimiyle değil; etik, yönetimsel ve ortaya çıkış biçiminden uzaklaşma bakımından da yaşadı.

‘Sihirli Kutu’ hayatımıza girdi

20. yüzyılın en önemli icatlarından biri kuşkusuz “sihirli kutu”ydu. Türkiye’de televizyon yayıncılığı ilk olarak 1952 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde (İTÜ) başlatılsa da, düzenli yayınlara geçiş TRT eliyle gerçekleşti. TRT’nin 31 Ocak 1968’de yaptığı ilk deneme yayınıyla başlayan bu yolculuk, uzun yıllar boyunca dönüşerek devam etti. Televizyonun toplum yaşamında yaygınlık kazanması ise 1970’li yılların ortalarına denk düştü.

Babıali’den İkitelli’ye

12 Eylül döneminin ardından 1990’lı yıllara gelindiğinde, medyanın hem patronaj yapısında hem de yayıncılık anlayışında köklü değişimler yaşandı. Neo-liberal ekonomi politikalarının etkisiyle özel televizyonların çoğalması, kıyasıya bir rekabet ortamını beraberinde getirdi. Medya işletmelerini tek çatı altında toplayan holdingler ortaya çıktı; finans, inşaat ya da otomotiv gibi sektörlerde faaliyet gösteren, gazetecilikten ziyade iş insanı kimliğiyle öne çıkan medya patronları dönemin belirleyici aktörleri hâline geldi. Babıali’den İkitelli’ye, matbaalardan plazalara taşınan binalar bu dönüşümün sembolüydü.

İktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in “Medya Endüstrisi Dönemi” olarak adlandırdığı bu süreçte yaşanan değişim, elbette yalnızca yapısal dönüşümlerle sınırlı kalmadı.

Medya çalışanları da bu yeni düzende köklü bir değişim geçirdi. Çalışanların içinden, patronaja yakın konumlanan bir “aristokrasi” türedi. Medya patronlarının bu kesimle kurduğu ilişki, diğer emekçilerle kurulan ilişkiden açık biçimde ayrışıyordu.

Kim bu ‘medya aristokratları’?

“Hangi haber nasıl sunulacak?”, “Ne görülecek, ne görülmeyecek?” gibi soruların yanıtları büyük ölçüde bu kesim tarafından belirlendi. Yeni patronlar, yayın içeriklerini güvendikleri adamlara bıraktı. ‘Adamlar’ diyorum; zira kadın yöneticilere bu kademelerde rastlamak hiçbir zaman kolay olmadı.

Nitekim 2022 yılında yayımlanan bir araştırma, Türkiye’deki 100 medya kuruluşunun 89’unun erkekler tarafından yönetildiğini ortaya koyuyordu. 1990’lı yılların koşulları düşünüldüğünde, tablonun çok daha çarpıcı olduğunu tahmin etmek güç değil.

2000’lere kısa bir bakış: Ertuğrul Özkök

2000’li yıllara gelindiğinde ise bu dönüşüm yeni bir evreye girdi. Medya, siyasal iktidarla kurulan ilişkiler bakımından daha farklı bir noktaya evrildi. Sahiplik yapıları el değiştirirken, editoryal çizgi de buna paralel olarak yeniden şekillendi.

1990’larda piyasa baskısıyla biçimlenen yayıncılık, 2000’lerde güç merkezleriyle uyumlu bir pozisyon almanın bir aracı haline dönüştü.

Bu kırılmayı somutlaştırmak için Ertuğrul Özkök örneği çarpıcıdır. 2002 yılında Hürriyet gazetesinde yayımlanan bir yazısında “Neyin haber olacağına Erdoğan mı karar verecek?” ifadesini kullanabilen Özkök, 2025 yılına gelindiğinde “Erdoğan’ın bir konuşmasına ilk defa bu kadar gönülden katılıyorum, ama ihtiyatlı bir iyimserlikle” diyebilecekti.

Mehmet Akif Ersoy bize ne anlatıyor?

Kamusal sorumluluğu esas alması gereken gazetecilik mesleğinin bugün hangi noktalara savrulduğunu, hangi kirli ilişkiler ağı içinde şekillendiğini ise en son Habertürk Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Akif Ersoy örneğinde bir kez daha gördük. Ersoy, burada bir neden değil bir sonucu ifade ediyor.

Öte yandan burada kastedilen savrulma kesinlikle ve kesinlikle kullanılan maddeler yahut yaşanan ilişki biçimi değil. Savrulmadan kasıt, tekrar tekrar ifade etmeye gerek kalmayacak biçimde Nur Köşker’in ifadelerinde fazlasıyla açıklığa kavuşuyor.

‘Ahlaksız dünya’ 90’lı yıllara uzanıyor

Bir dönemin tanıklarından gazeteci Serdar Akinan da aslında bütün bu anlatılanları teyitlercesine, 10 Aralık 2025 tarihli yayınında şunları ifade ediyor:

Başa dönecek olursak, Herbert Marcuse’un işaret ettiği o negatif diyalektik tam da burada karşımıza çıkıyor: Gazetecilik, kamu yararını temsil ettiğini iddia edebilmek için, artık çoğu zaman onun tam karşıtına dönüşmek zorunda kalıyor.

Online stockbrokers have become the go-to way for most people to invest, especially as markets remain volatile and tech stocks keep driving headlines. With just a few taps on an app, everyday investors can trade stocks, ETFs, or even fractional shares—something that used to be limited to Wall Street pros. Check out Money’s list of top-rated online stock brokerages and start investing today!

Start investing

Türkiye, Ankara’nın göbeğinde otel odalarında ömürlerini tamamlamayı bekleyen emeklileri konuşuyor. Aylık maaşları ev kirasına yetmediği için Ulus’ta bulunan ve geceliği 200 ila 400 lira arasında değişen odalarda yaşama tutunmaya çalışan emekli vatandaşlar için Ankara büyükşehir Belediyesi’nin çalışma yapması bekleniyor.

CHP daha önce “Gölge Kabine” olarak adlandırılan yapılanmayı yeniden düzenleyerek Cumhurbaşkanlığı Aday Ofisi (CAO) çatısı altında yeni bir modele geçti. Yürütüme kurulunun belirlendiği yapı, politika üreterek, bu politikaların kamuoyuna sunulmasını hedefleyecek.

Reuters’a konuşan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “SDG, İsrail'den kesinlikle cesaret alıyor. Bu yeni değil hep böyleydi. SDG artık IŞİD bahanesiyle süreci uzatmamalı. Bu Türkiye'nin de güvenliğiyle alakalı. İdeolojik bir mücadelen varsa gelip siyaset yaparsın silahla yoluna devam edersen silahla karşılık bulursun” dedi.

DEM Parti’nin Meclis’e sunduğu 99 sayfalık komisyon raporunda terör örgütü PKK ele başı Abdullah Öcalan için “fiziki özgürlük” talebi yer aldı. Ayrıca, ulus devlet kavramı eleştirilirken; silah bırakanlarla ilgili düzenleme önerileri de yer alan raporda “suç işleyen-işlemeyen” ayrımı yapılmaması talep edildi.

Cumhurbaşkanı Recep tayyip Erdoğan’ın oplu Bilal Erdoğan, “Cumhurbaşkanımızı biraz daha güçlü kılsaydık İsrail, şu soykırımı yapamazdı. Ama biz adeta bu içimizdeki fitnelerle, bu içimizdeki kaypaklarla, bu içimizdeki hainlere verdiğimiz primlerle Cumhurbaşkanımızın gücünü, enerjisini azalttık” dedi.

İçişleri Bakanlığı, “Yeşil” olduğunu öne sürerek gazeteci Saygı Öztürk’ü arayan şahsın, açık cezaevindeki C.A. isimli bir hükümlü olduğunu açıkladı. Şahsın, “Adam öldürme, kasten yaralama ve mala zara vermekten” suç kaydı bulunduğu belirtildi.

Sunucu Ela Rümeysa Cebeci’nin işine son verdi. Cebeci'nin telefonunda yapılan incelemelerde kanal içerisinde yasaklı madde olan THC (Tetrahidrokannabinol) kullanırken kendisini videoya çektiği ve görüntüleri komedyen Cem Yılmaz'a gönderdiği belirtildi. TMSF yönetimindeki Habertürk Tv, dün akşam Cebeci ile yolları ayırdı.

6 Şubat depremlerinde Kahramanmaraş’ta 55 kişinin hayatını kaybettiği Ebrar Sitesi Reyyan Apartmanı’na ilişkin davada, mahkeme son tutuklu sanık olan müteahhit Muhammet Karaaslan’ın da tahliyesine karar verdi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, “son kaynak tedarik tarifesinde” değişiklik yapacak. 1 Ocak 2026’dan itibaren yürülüğe girmesi beklenen düzenlemeye göre; aylık ortalama 333 kilovatsaat, yani yaklaşık 984 TL’lik tüketimi aşan konut aboneleri, yeni yılda daha yüksek tarifeden ücretlendirilecek.

Uluslararası gastronomi rehberi TasteAtlas,  “2025’in Dünyanın En İyi 100 Tatlısı” sıralamasını açıkladı. Türkiye’den 7 tatlı listeye girerken, 3 tatlı ise ilk 10’a girdi. Antakya Künefesi birinci sırada, Gaziantep Baklavası beşinci sırada, Fıstıklı Sarma ise altıncı sırada yer aldı.

İspanya'nın ağır vasıta şoförü ihtiyacının karşılanması amacıyla Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ile Endülüs İşletmeleri ve Serbest Çalışanlar Sendikalar Birliği (USINTRA) arasında iş birliği yapıldı. İlk aşamada ehliyetini 2009 ve öncesinde alanlar başvurabilecek.

Avustralya’nın Sidney kentindeki Bondi Plajı’nda silahlı saldırı düzenlendi. Saldırıda 10 kişi yaşamını yitirirken, olayla ilgili 2 kişi gözaltına alındı.

ABD’nin Rhode Island eyaletindeki Brown Üniversitesi kampüsünde akşam saatlerinde düzenlenen silahlı saldırıda 2 kişi yaşamını  yitirdi. ABD Başkanı Donald Trump, 8 kişinin de yaralandığı olaya ilişkin, şüphelinin gözaltına alındığını açıkladı.